Zes Noord-Limburgse ouderenzorgorganisaties zijn aan de slag gegaan met generatiemanagement, maar zien dat de verandering nog stroef gaat.
Al een tijdje zijn projectleider Nicole Otten (thema Behoud ZorgConnect Noord- en Midden Limburg) en generatiedeskundige Aart Bontekoning bezig met het op de kaart zetten van generatiemanagement bij de, in het project betrokken, ouderenzorgorganisaties. Er heeft een generatieonderzoek plaatsgevonden met interviews en dialoogsessies, en binnenkort komt er een Generatietheater. Toch blijkt verandering op het gebied van generatiemanagement lastig door te voeren. We spreken met Nicole en Aart over de voortgang van het project en de obstakels die ze ervaren.
Waar gaat het ook alweer over?
Goed werkgeverschap is een belangrijk thema binnen ZorgConnect. Onze aangesloten organisaties zijn continu bezig met de vraag “Hoe kunnen we uitvoering geven aan goed werkgeverschap en een aantrekkelijk werkklimaat?”. Dit met als doel het zorgen voor tevreden personeel dat graag blijft!
Binnen dit thema houden wij ons bezig met vier verschillende onderdelen: Aandacht & Waardering, Duurzame inzetbaarheid & Vitaliteit, Eigen regie & Autonomie en Onboarding.
Een van de projecten ontstaan vanuit het thema behoud is ‘Generatiemanagement’ .Want, naast vergrijzing en minder instroom van jongeren, draagt ook uitstroom bij aan tekort aan personeel. Medewerkers kiezen dan voor een baan buiten de zorg. En dat terwijl de sector nu vaak al te maken heeft met een personeelstekort. Het switchen naar een andere sector heeft vaak te maken met het verliezen van ‘werkenergie’. Reden voor zes Noord-Limburgse ouderenzorgorganisaties om gezamenlijk aan de slag te gaan met ‘Generatiemanagement’ met als doel het behoud van hun medewerkers.
Via generatie-onderzoek en optredens met het Generatietheater laat Aart zien en ervaren hoe generatiediversiteit kan worden ingezet om als organisatie, afdeling of team fris en ‘bij de tijd’ te blijven. Tegelijkertijd wordt of blijf je aantrekkelijk voor jonge en oudere medewerkers en voor cliënten.
De balans opmaken
Het thema behoud is een van de ‘jongste’ thema’s binnen ZorgConnect. “We zijn nu twee jaar bezig met het thema en we weten wel al dingen, maar om echt te zorgen voor een kanteling blijkt toch lastig.” Vertelt Nicole. Reden voor ons om, in de persoon van Sjuulke Kuntzelaers (Bureau Tint / communicatie-ondersteuning ZorgConnect), Nicole en Aart eens aan de tand te voelen.
Een voorzichtige conclusie durft Aart vroeg in het gesprek al te trekken: “Er wordt nog te weinig gekeken naar de mogelijkheden. Waar verliezen generaties energie aan en waar krijgen ze juist energie van? In plaats van alleen maar probleemrapporten te maken moet de focus verschuiven naar een positieve benadering.”
Dat er (te) veel naar probleemanalyses gekeken wordt beaamt Nicole. Als we minder kijken naar verandering of interventie en meer naar houding en gedrag bereiken we uiteindelijk meer. Een oplossing op korte termijn die een lange termijneffect heeft. Ook wordt er snel geneigd de oplossing te zoeken bij de medewerkers, terwijl de omslag zowel daar als bij het bestuur en de HR-afdeling gezocht moet worden.
Alle lagen van de organisatie dragen bij aan een goede generatiemanagement-transformatie. “We zouden HR vaker moeten vragen hoe zij voor beweging kunnen zorgen, dan wordt het weer ‘samen zoeken’.” Voegt Aart toe.
“De essentie zit hem in de wil vanuit ieder onderdeel van een organisatie om stappen te zetten om energie te krijgen, daadwerkelijk op zoek gaan naar wat zij kunnen doen. Dat vergt een diepgaande cultuurverandering. Helaas zien we nog weinig beweging in de bureaucratie.”
Urgentiebesef wordt steeds groter
Iets belangrijks is al wel bereikt; het groeiende urgentiebesef. Dat urgentiebesef zet organisaties aan het denken. Ja, jongeren aantrekken en behouden is prioriteit, maar uit onderzoek blijkt dat 65% van de oudere werknemers best wat langer (parttime) wil doorwerken. Dus hoe behoud je ook die belangrijke groep? Beide groepen dragen samen (meer) bij aan het voorkomen van personeelstekort, en daarmee kwaliteitsverlies, in de zorg. De instroom is namelijk kleiner dan de uitstroom. Ga dus ook kijken naar de arbeidsomstandigheden, hoe creëer je minder werkdruk en meer werkgeluk?
Aart: “Je kunt bijvoorbeeld aan de slag gaan met technologische ontwikkelingen, dat is onvermijdelijk, maar houd ook rekening met een groep die wellicht moeite heeft met die ontwikkelingen. Houd daarom een vinger aan de pols en check of het ook daadwerkelijk verlichtend werkt.”
Een gevaar van dit ‘out-of-the-box’ denken is dat de creatieve ideeën vaak opgelegd worden.
Nicole: “Er wordt nog veel top-down besloten wat er moet gebeuren. Als je je medewerkers meer betrekt bij besluitvorming of ze opties geeft dan draagt dit ook bij aan het werkgeluk. Niet alles kan vrijblijvend zijn, maar geef ze bijvoorbeeld de keuze om een training klassikaal of digitaal te volgen.”
“Maar zo hebben we het altijd gedaan”
Ouderen hebben de meeste ervaring en jongeren vaak de meeste frisse ideeën. Door van elkaar dingen aan te nemen en te accepteren voorkom je dat je onnodig blijft hangen in verouderde routines, maar ook dat je vanuit je enthousiasme onverantwoord ‘anders’ gaat werken. In de praktijk blijkt dat oudere medewerkers de frisse ideeën van hun jongere collega’s heel fijn vinden en dat jongeren graag het advies of de goedkeuring van de meer ervaren medewerkers krijgen. Van “maar zo hebben we het altijd gedaan” is eigenlijk alleen maar sprake als verschillende generaties niet de vrijheid krijgen, of voélen, elkaar te ondersteunen of soms te verbeteren.
Aart: “We moeten jongeren leren zich niet zomaar aan te passen, maar vertrouwen te krijgen in hun eigen gevoel. In een omgeving waar nieuwe ideeën welkom zijn, of zelfs aangemoedigd worden, werken verschillende generaties graag samen. Met als resultaat dat je energie krijgt van je werk.”
Nicole en Aart zoeken naar manieren om organisaties en mensen te ráken, geen platte rapportage, maar stimuleren tot actie. Zo zijn de uitkomsten van het onderzoek vertaald naar een pamflet met ‘negen gezonde sociale injecties’ en ‘custom’ illustraties die de uitkomsten beeldend kracht bij zetten. Op 10 mei aanstaande vindt bovendien het Generatietheater plaats. Aart: “We gaan ze prikkelen zodat ze meer gaan doen waar ze energie van krijgen.”
Imago updaten
Ouderenzorg is meer dan alleen mensen verzorgen, toch is dat het beeld dat veel (jonge) mensen hebben bij de branche. Ouderenzorg kun je ook zien als mensen begeleiden in hun laatste levensfase en dat is net zo belangrijk en dankbaar als het opvoeden van kinderen. Door samen, met andere organisaties, de ouderenzorg anders te positioneren kunnen we dit imago updaten en elkaar verder ondersteunen.
Daarnaast merken Nicole en Aart dat er, bij bestuurders, nog veel angst is voor inspecties wat resulteert in veel protocollen en minder tijd voor de cliënten. Het wordt tijd dat bestuurders opstaan en met de medewerkers afstemmen wat wel en niet mogelijk, realistisch en/of haalbaar is. Nicole: “De cliënten moeten de zorg krijgen die ze verdienen. De protocollen, regels en het papierwerk moeten niet ten koste gaan van die zorg. Dit is een van de redenen dat de zorg leegloopt. Hoeveel regels moeten we onszelf eigenlijk opleggen?”
Aart: “Iedereen in de ouderenzorg wil het gevoel hebben een positieve bijdrage te doen. Het kantelpunt is nu.”
Hoe het met het generatiemanagement en vooral het werkplezier gesteld is na dit kantelpunt zullen we te zijner tijd uiteraard weer met jullie delen.
